For ei tid sida hadde eg ein serie med bloggpostar som viser korleis eg gjekk fram for å lage meg ein ploghøvel til høvling av golvbord på skottbenk. Siste bilete i den siste bloggposten viser den gamle originale høvelen eg brukte som utgangspunkt for min kopi, saman med min nye trekvite høvel. Lesarar som har vore med oss her på bloggen over litt tid har nok fått med seg at vi har skrive litt om at gamle høvlar som regel har ei ganske fin overflatebehandling? Eg har også skrive ein bloggpost om nokre forsøk med å bruke tjære til overflatebehandling på høvlar.
Ein nylaga høvel som ikkje har noko form for overflatebehandling vil snart bli skitten og sjå mindre tiltalande ut. I tillegg vil høvelen lettare endre form som følgje av endringar i råme. Ei overflatebehandling bør derfor gjere det lettare å halde høvelen rein under vanleg bruk og verke stabiliserande i høve til fuktopptak. Kva type overflatebehandling som har vore vanleg på høvlar har truleg variert ein del over tid. Snikkaren Sjur Nesheim i Granvin hadde gjerne dei nylaga langhøvlane sine liggande i linolje over mange veker for at dei skulle trekke olja godt inn i treverket. På eldre høvlar, særleg dei av bjørk, ser det ut til å vere ei behandling som ligg utanpå treverket og som også tilfører ein farge.
Overlatebehandlinga på dei nylaga golvplogane mine har fått litt tid på seg i bruk og ser ut til å fungere greitt. Dei er gnidd inn med ein sjølvlaga linoljeferniss tilsett pigment. Blandinga er som følgjer:
1 dl. kokt linolje (kjøpt frå Claessons trätjära i Göteborg).
1 dl. pigment med denne ca. fordelinga: ½ dl brent terra da Sienna, ½ dl rå terra da Sienna.
1 ml. Corsik, tørkemiddel til linoljemaling.
Eg la først på eit strøk med rein kokt linolje som eg førte på med ei fille og tørka av overflødig olje. Dette fekk tørke eitt døgn før eg smurte på første strøk med linolje med pigment. Dette la eg også på med ei fille og tørka av overflødig olje og pigment. Dette fekk tørke eit døgn før ny behandling. Etter to strøk verka overflata å ha fått ein tydeleg farge. Pigmentet legg seg på botn av olja og må rørast i før bruk. Etter at høvlane har vore brukt i meir enn eit halvt år verka dei litt tørre i overflata og har fått eit nytt strøk med den same olja med pigment. Alt er påført med ei fille. Pass på at slike oljefiller er sjølvantennande og må må fjernast på ein sikker måte. Ein kan legge dei i vatn, eller som meg, kaste dei rett inn i vedomnen og brenne dei med det same.
Overflatebehandling er ikkje mi sterke side, men eg ser at det er behov for å behandle høvlane eg lagar. Eg er ikkje i mål med å finne ei overflatebehandling som kjennast riktig i høve til det eg finn på mange av dei gamle høvlane. Det er mykje meir som må prøvast ut i tida framover. Likevel har eg fått til ei brukbar overflate på ein del av høvlane som eg har i bruk. Også høvlane som er sett inn med tjære fungerer til ei vis grad. Eg er takksam for synspunkt og gode råd på dette emnet. Er det andre som har gjort nyttige erfaringar de vil dele med oss på bloggen?
Norsk Skottbenk Union 