Jakta på skottbenken i Sverige held fram
Det kjem stadig innspel frå våre svenske vener på postane vi tidlegare har skrive om skottbenkar i Sverige. Det siste er nok eit innspel frå Kalle Melin frå Knadriks kulturbygg i Kristianstad i Skåne. Han tipsa om at det er med eit fotografi av ein «hyvelbänk för kanthyvling av långa bräder» i boka «Hallandsgårdar» av Albert Sandklef. (Sandklef, 1953) Boka var alt i bokhylla mi, men har så langt lege under radaren i skottbenksøket. Eg har leita i teksten i boka for å finne ut om det står noko meir om den aktuelle benken og bruken av den. Så langt er det berre fotografiet og den kortfatta billeteksten eg har funne. Sandklef var ein svært produktiv folkeminneforskar og kulturhistorikar som har etterlate seg store mengder med trykte skrifter og arkivmateriale. Det kan finnast meir informasjon om den aktuelle benken i dette materialet?
Benken er laga på ein spesiell måte. Dei fire føtene er festa i ein stokk som ligg på golvet og er nesten like lang som benken. Om denne stokken er festa eller støtta på nokon måte kjem ikkje fram av fotografiet. Det ser ut som det er behov for sidevegs støtte? «Golvtilde» er det same som golvbord, eller golvtilje som vi ville skrive det på norsk. Det er tett mellom føtene og det er nok nødvendig for å stive av det relativt spinkle langbordet. Det verkar som det er fotstokken som sørgjer for avstivinga av benken. Det er i motsetning til dei fleste skottbenkane som vert stiva opp av kraftige og breie langbord.
I boka «Böndernas Bygge har Finn Werne med ei skisse av ein strykbänk som ser ut til å vere identisk med benken i boka til Albert Sandklef, men frå ei anna kjelde. Kjelda på denne skissa er Nordiska museet sine svar på spørjelister, EU 1485 NM. Eg har ikkje funne denne kjelda enn så lenge. Eg har berre leita i ufullstendige kopiar av materialet og har ikkje hatt høve til å besøke arkivet med originalmaterialet der alle svara finnast. Det kan godt vere at begge kjeldene byggjer på den same benken, eller kjem frå same området. Vi kan derfor ikkje seie at denne benken er typisk svensk eller typisk frå Halland. Det er mogleg det er berre denne eine benken?
Uansett er det interessant å sjå korleis benken er laga. Det er som regel mykje enklare å finne ein lang tømmerstokk enn å finne gode emne til langbord til skottbenk. Denne måten å lage skottbenk på kan derfor vere eit bra alternativ om ein må ha ein benk på byggjeplassen og ein manglar gode langbord.
Kjelder
Albert Sandklef, Hallandsgårdar – Bebyggelse på gårdar och torp före 1900, Stockholm 1953
Finn Werne, Böndernas bygge – Traditionellt byggnadsskick på landsbygden i Sverige, 1993
Del dette:
Norsk Skottbenk Union 
2 tankar på “Strykbänk eller hyvelbänk for kanthyvling”