Romsdalsmuseet i verdsklasse med si samling med skottbenkar

Denne veka har for meg starta med seminar i listverkshøvling på Sverresborg i Trondheim. Sjølvsagt spelte skottbenkane ei sentral rolle i arbeidet vi gjorde der. Skottbenkane til Jarle Hugstmyr og Tor Aage Heiberg var i bruk saman med skottbenken til Torgeir Henriksen og Odd Inge Holmberget på NDR. I dag har vore fyste dagen på ei samling i høvelmaking og høvling på Romsdalsmuseet i Molde. Handverkarane på museet kunne fortelje at dei har ikkje mindre enn tre skottbenkar i samlinga si på museet. Det er truleg den største konsentrasjonen av skottbenkar på eitt og same museum? Nokon betre? Sven Hoftun har tidlegare skrive om benkane til Ryfylkemuseet og det er mogleg dei også har tre? Det kan drøftast om det er snakk om skottbenkar eller strykebenkar i så fall. Den eine skottbenken på Romsdalsmuseet var frå Austigard og vart teken ut og fotografert. Det er eit veldig fint eksemplar av sorten som vert stramma med kilar.

Skottbenken har lengd på ganske nøyaktig 5 alen. Høgda er 29 tommar, 76 cm. Foto: Roald Renmælmo

Skottbenken har flott dekor på fleire av delane. Her er det høvla ei profil på kanten av den eine foten. Foto: Roald Renmælmo

Føtene har ei fotplate som er litt i overkant av ein alen lang og som er avslutta med ei utskjering. Spenntappen er av bjørk og har eit hovud i eine enden. Foto: Roald Renmælmo

Det er kilar i skottbenken men det er usikkert kor gamle dei er. Foto: Roald Renmælmo

Høgda på skottbenken er 29″. Foto: Roald Renmælmo

Nede er det ein avstandskloss på eine foten. Denne er for at kilane skal spenne mot bordet oppe. Foto: Roald Renmælmo

Føtene er laga av 3″ x 7″. 3 av føtene er av bjørk og ein av furu. Den eine er fast og tappa gjennom fotplata. Den andre er laus og står med ein glidetapp ned i fotplata. Foto: Roald Renmælmo

Langborda er ganske smekre, ca 7″ x 1 ½» og står med margen same veg. Foto: Roald Renmælmo

Foten har ei innretning for å halde den lause staven på plass. Denne er nagla fast i fotplata. Foto: Roald Renmælmo

Fotplata er litt over ein alen lang og ca 7″ brei. Foto: Roald Renmælmo

Skottbenken på bileta over har også ei historie utanom det vanlege for tilsvarande benkar i musea. Bjørn Austigard som har ei lang karriere bak seg på Romsdalsmuseet var den som fekk tak i benken og sytte for at han vart innlemma i samlinga på museet. Han hugsar sjølv at benken var i bruk kring 1953-54 i samband med byggjearbeid i heimbygda. Det var Johannes Austigard (1900 – 1976) og Halvdan Austigard (fødd 1908) som då høvla bord på skottbenken.

Forfattar: Roald Renmælmo

Snikkar med fokus på handverkstradisjon og handverktøy. Universitetslektor og PhD stipendiat på NTNU i Trondheim. Eg underviser på tradisjonelt bygghandverk og teknisk bygningsvern og restaurering. Vis alle innlegg av Roald Renmælmo